در کشور سریلانکا، نظام درمان سنتی و بومی — یعنی آیورودا و دیگر روش‌های سنتی  بخشی جدایی‌ناپذیر از تاریخ، فرهنگ و سلامت عمومی مردم است. 

           هزاران سال، این تجربه درمانی به‌صورت شفاهی و کتبی منتقل شده و شامل استفاده از هزاران گیاه دارویی بومی، رژیم غذایی طبیعی، سبک زندگی هماهنگ با طبیعت و مفاهیمی مثل تعادل «Dosha» است. 

          اما آنچه این نظام سنتی را برای امروز زنده و جذاب کرده، بازگشت و احیای آن با نگاه نو، "یعنی ترکیب دانش باستانی با نیازها و سبک زندگی مدرن" است. دولت سریلانکا و نهادهای رسمی، تلاش می‌کنند "آیورودا "را به‌صورت قانونی و منظم در سیستم سلامت کشور حفظ و ارتقا دهند. در نتیجه بسیاری از مردم سریلانکا  و حتی توریست‌ها این درمان را به‌عنوان گزینه‌ای طبیعی، جامع و هماهنگ با فرهنگ برای حفظ سلامت جسم و روان می‌پذیرند. 

اگر درباره «نقش آیورودا بومی سریلانکا در زندگی مدرن» صحبت می‌کنیم، در واقع به تقاطع ۲ چیز مهم نگاه می‌کنیم:

 ۱) میراثی کهن، طبیعی، فرهنگی، بومی

 ۲) ‎نیازها، ارزش‌ها و سبک زندگی معاصر. این تقاطع هم برای خود سریلانکایی‌ها معنی دارد و هم برای کسانی که به زندگی، طبیعت و مهندسی اجتماعی فکر می‌کند.

سلامت جامعه و دسترسی به درمان

نهاد رسمی ( دپارتمان آیورودا) در سریلانکا مسئول حفظ، استانداردسازی و ترویج آیورودا است.

 آیورودا امروز بخشی از سیستم سلامت رسمی کشور است؛ یعنی درمان سنتی در کنار پزشکی مدرن قرار دارد. 

بسیاری از مردم، به ویژه در مناطق روستایی یا کسانی که به داروهای شیمیایی بدبین‌اند، آیورودا را به عنوان درمان طبیعی و کم‌عوارض انتخاب می‌کنند.

حفظ فرهنگ بومی و هویت تاریخی

• ریشه‌های کهن و جایگاه تاریخی

در دپارتمان آیورودای سریلانکا ( نهادی دولتی ) تلاش برای حفظ، مستندسازی و ترویج دانش سنتی طب بومی (شامل آیورودا و سیستم‌های سنتی محلی) صورت می‌گیرد. 

بسیاری از شیوه‌های درمانی سریلانکا، بخشی از میراث فرهنگی‌ این کشور هستند: طب بر پایه گیاهان، رژیم غذایی محلی، دانش کهن درباره تعادل جسم و روح طی نسل‌ها منتقل شده است.  وجود دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی برای طب بومی — مانند(دانشگاه پزشکی بومی گامپاها ویکراماراچچی )که دانش سنتی را به شکل منظم و ساختاریافته تعلیم می‌دهند، به معنای حفظ علمی و نهادی این فرهنگ است. 

• آیورودا به‌عنوان بخشی از هویت ملی

طب بومی در سریلانکا تنها یک شیوه درمانی نیست، بلکه بازتابی از نسبت انسان با طبیعت، دانش بومی و احترام به گیاهان و محیط زیست است. این ارتباط با طبیعت و استفاده از گیاهان دارویی بومی، بخشی از هویت فرهنگی مردم است. 

بسیاری از داروها، درمان‌ها و گیاهان استفاده‌شده در آیورودا خاص منطقه هستند، یعنی این دانش متعلق به همان زمین، همان مردم و همان سنت است؛ بنابراین آیورودا در سریلانکا نه صرفاً از هند، بلکه با هویت مستقل بومی، به عنوان «طب سنتی سریلانکا» (و نه صرفاً «کپی» از هند) ، شناخته می‌شود.  این موضوع باعث می‌شود مردم ( به ویژه در مناطق روستایی یا سنتی‌تر ) حس تعلق فرهنگی به آیورودا داشته باشند؛ طب بومی نه فقط درمان بلکه بخشی از «خویشتن» و «ریشه‌ها»ست. • انتقال دانش به نسل‌های جدید

با وجود مراکز تحصیلی، استفاده از آیورودا و طب سنتی امروز به شکل ساختاریافته و قانونی ادامه دارد.  مستندسازی، استانداردسازی داروها و نظارت رسمی بر تولید و عرضه داروهای سنتی  از سوی "دپارتمان آیورودا" به معنای محافظت از دانش بومی و جلوگیری از تحریف و فراموشی آن است.این تلاش‌ها تضمین می‌کنند که آیورودا نه صرفاً یادگاری از گذشته باشد، بلکه به‌عنوان یک دانش زنده و کاربردی برای آینده نیز باقی بماند.

تطبیق آیورودا با زندگی مدرن و گردشگری سلامت

• ترکیب طب سنتی و نظام سلامت رسمی

امروز آیورودا در سریلانکا به عنوان یک شاخه رسمی و قانونی طب پذیرفته شده است؛ در کنار پزشکی مدرن وجود دارد و افراد می‌توانند بر حسب نیاز به آن مراجعه کنند. 

به این ترتیب، درمان طبیعی و سنتی  با گیاهان، رژیم غذایی، ماساژ، مراقبه و سبک زندگی سالم  به‌عنوان یک گزینه جدی و معتبر برای حفظ سلامت جسم و روان در زندگی مدرن دیده می‌شود.

 • استقبال عمومی: از محلی تا جهانی

بسیاری از شهروندان سریلانکا، به ویژه کسانی که نسبت به داروهای شیمیایی بدبین‌اند یا دنبال راهکارهای طبیعی برای سلامتی‌اند، آیورودا را انتخاب می‌کنند. 

با رشد علاقه جهانی به سلامتی پایدار، آرامش و سبک زندگی طبیعی، آیورودا تبدیل به یک گزینه محبوب برای کسانی شده است که در زندگی شهری و مدرن دنبال تعادلی بین جسم، ذهن و روح‌اند. 

• گردشگری سلامت و «سلامت + تجربه فرهنگی»

سریلانکا در سال‌های اخیر تلاش کرده تا آیورودا و درمان‌های سنتی را در قالب «گردشگری سلامت» (wellness tourism) ترویج دهد: توریست‌ها نه فقط برای تفریح، بلکه برای بهبود سلامت، آرامش، پاکسازی ذهن و بدن به این کشور سفر می‌کنند.

 برخی مراکز به‌صورت ساده و محلی (روستایی) عمل می‌کنند ( نه ویلاهای لوکس ) و تجربه‌ای نزدیک به زندگی طبیعی و بومی ارائه می‌دهند: درمان با داروهای محلی، غذاهای محلی، کمپ‌های اقامتی ساده و احترام به محیط زیست. این مدل هم به حفظ و احیای فرهنگ محلی کمک می کند،که منبع درآمد برای جوامع محلی فراهم می‌کند. ( یعنی آیورودا به‌عنوان «ابزار توسعه محلی» نیز عمل می‌کند، نه فقط مناسب مدرنیته.)

 • مدرن‌سازی و استانداردسازی در کنار اصالت

تولید داروها و محصولات طبیعی توسط شرکت‌هایی مانند " Siddhalepa"  که با ترکیب دانش سنتی و فرایندهای مدرن انجام می‌شود، به آیورودا کمک کرده تا هم کیفیت علمی/بهداشتی حفظ شود و هم برای مصرف روزمره جامعه مناسب گردد. همچنین، تلاش برای تحقیقات علمی جدی‌تر روی گیاهان دارویی و اثرات درمانی‌شان، به افزایش اعتماد عمومی و بین‌المللی کمک کرده است. این یعنی آیورودا دیگر صرفاً در حد تجربه مردمی نیست، بلکه وارد مسیر علم و دانش مدرن نیز شده است. 

اهمیت این تلفیق برای امروز

این تلفیق بین سنت و مدرنیته، یعنی حفظ فرهنگ بومی + مطابقت با نیازهای امروز، چند مزیت مهم دارد: از یک سو، دانش سنتی را زنده نگه می‌دارد، حفظ هویت و ارتباط با ریشه‌ها را ممکن می‌سازد. از سوی دیگر، در دنیای مدرن با استرس، آلودگی، زندگی سریع، نیاز به آرامش و سلامت فراگیر، آیورودا به‌عنوان راهکاری طبیعی، جامع و هماهنگ با محیط زندگی انسان معاصر جذابیت دارد.

گردشگری سلامت آیورودا هم جوری طراحی شده که به بومی‌ها سود برساند، نه صرفاً به خارجی‌ها            ( یعنی ترکیب توسعه اقتصادی، فرهنگی و محیط زیستی.) چنین تلفیقی می‌تواند الگویی باشد برای دیگر جوامع: زندگی هماهنگ با طبیعت، حفظ دانش بومی، و پاسخ به نیازهای سلامت و معنویت در عصر جدید، چیزی که با نگاه شما به زندگی، طبیعت، استقلال و سبک زندگی انسانی همخوانی دارد.
منابع :

۱. وزارت آیورودا سریلانکا (Department of Ayurveda)
سیاست ملی طب سنتی سریلانکاhttps://ayurveda.gov.lk/traditional-medical-policy/
حفظ و ترویج دانش آیوروداhttps://ayurveda.gov.lk/the-department-of-ayurveda-preserving-and-promoting-ancient-wisdom/
۲. سازمان توسعه صادرات سریلانکا (EDB Sri Lanka)
صنعت داروهای گیاهی و آیوروداhttps://www.srilankabusiness.com/ayurvedic-and-herbal/why-sri-lankan-ayurvedic-and-herbal-products.html
خدمات سلامت و آیورودا در گردشگریhttps://www.srilankabusiness.com/wellness-tourism/industry-information/health-services/ayurvedic-medical-and-wellness-services.html
۳. گزارش UNESCO – WIPO درباره فرهنگ و گردشگری سریلانکا
Study on IP in Tourism & Culture: Sri Lankahttps://www.wipo.int/ip-development/en/agenda/docs/study_ip_in_tourism_and_culture_sri_lanka.pdf
۴. South-South Research Initiative
Revival of Ayurvedic Medicine in Sri Lankahttps://ssrinitiative.org/revival-of-ayurvedic-medicine-in-sri-lanka/

۵. Nature Lanka Ayurveda Resort (مقاله تحلیلی درباره آیورودا)
https://www.naturelankaresort.com/2024/09/16/sri-lanka-ayurveda/
۶. Siddhalepa (برند دارویی سنتی سریلانکا – اطلاعات تاریخی)
https://en.wikipedia.org/wiki/Siddhalepa
۷. Sri Lanka Embassy – صفحه گردشگری سلامت
https://www.srilankaembassy.ru/en/tourism/country-profile/wellness
۸. مقاله تحلیلی درباره «Heritage Healing & Wellness» در لینکدین
https://www.linkedin.com/pulse/heritage-healing-green-wellness-how-sri-lankas-can-dr-dharshana-sqkdc